Đông ấm - Hạ mát

Đông ấm - Hạ mát

- Trích “Phép Tắc Người Con”，Bài 3
- Theo Zhengjian，Kiến Thiện biên dịch

Đông phải ấm. Hạ phải mát
Sáng phải thăm, tối phải viếng
Đi phải thưa, về phải trình
Sống quy củ, không thay đổi

● Diễn giải

Mùa đông cần ủ ấm chăn chiếu cho Cha Mẹ, mùa hè cần quạt mát giường chiếu cho Cha Mẹ. Buổi sáng dậy phải hỏi thăm, vấn an Cha Mẹ, buổi tối phải sửa soạn chăn màn giường chiếu cho Cha Mẹ. Đi ra ngoài cần bẩm báo với Cha Mẹ, về nhà phải trình báo với Cha Mẹ. Sinh hoạt ăn-ở-ngủ-nghỉ phải có quy luật, trật tự thường nhật không được tùy ý sửa đổi.

● Câu chuyện tham khảo: HIẾU HẠNH VỚI CHA MẸ ĐƯỢC BIỂU DƯƠNG LÊN HOÀNG ĐẾ

Hoàng Hương là người Giang Hạ thời Đông Hán. Khi Hoàng Hương 9 tuổi thì mẹ cậu qua đời, cậu vô cùng nhớ thương mẹ, người làng đều nói cậu là một người con hiếu thảo. Hoàng Hương làm việc rất chăm chỉ, cần cù chịu khó, không sợ khổ, một lòng một dạ hiếu kính với cha, nghĩ mọi cách để cha được nghỉ ngơi, được thoải mái dễ chịu. Mùa hè nóng nực, muỗi nhiều, Hoàng Hương biết cha sợ nóng, thường không ngủ được, lại bị muỗi đốt. Do đó, mỗi buổi tối trước khi cha đi ngủ, Hoàng Hương đều dùng quạt quạt mát giường chiếu, xua đuổi muỗi đi rồi mới mời cha đi ngủ. Đến mùa đông, trời lạnh giá, Hoàng Hương sợ cha bị giá rét nên đã nằm vào giường trước ủ ấm chăn chiếu, sau đó mới mời cha lên giường đi nghỉ. Sau đó, hiếu hạnh của Hoàng Hương truyền khắp kinh thành, không ai là không biết. Thái thú Giang Hạ nghe được chuyện này, cảm thấy thật là hiếm có, ông bèn dâng biểu lên Hoàng Đế biểu dương nết hiếu hạnh của Hoàng Hương.

Hoàng Hương còn nhỏ tuổi đã đọc thuộc các kinh điển, học rộng văn hay, văn chương của cậu nổi tiếng cả kinh thành, mọi người đều khen ngợi là: “cậu bé Hoàng Hương, thiên hạ vô song”.

(Nguồn: “Nhị thập tứ hiếu”)

● PHỤ CHÚ

⒈ Nguyên tác

冬 則 溫　夏 則 凊
　 晨 則 省　昏 則 定
出 必 告　反 必 面
居 有 常　業 無 變

⒉ Âm Hán Việt

Đông tắc ôn, hạ tắc sảnh
Thần tắc tỉnh, hôn tắc định
Xuất tất cáo, phản tất diện
Cư hữu thường, nghiệp vô biến

⒊ Chú thích:

- Sảnh: mát.

- Tỉnh: thăm viếng, hỏi thăm.

- Hôn: hoàng hôn, tối.

- Định: an định, ở đây nghĩa là sắp xếp chuẩn bị giường chiếu.

- Tất: nhất định, phải.

- Phản: quay lại, trở về.

- Diện: gặp mặt, gặp, diện kiến.

- Cư: cư trú, chỉ lễ tiết sinh hoạt thường nhật.

- Thường: cố định không thay đổi.

- Nghiệp: thứ tự, trình tự.

- Vô: chớ, không được.